بیت کوین

به گزارش فانوس،دلیل این امر هم چیزی نبود جزء افزایش ارزش پول دیجیتالی، به این مفهوم که هر واحد پول دیجیتالی که در ابتدا کمتر از چند سنت ارزش داشت در دسامبر سال ۲۰۱۴ میلادی به قیمت ۱۲۴۲۲ دلار رسید و کمی بالاتر از قیمت هر اونس طلا قرار گرفت.

به این ترتیب با افزایش اعتبار پول دیجیتالی در جهان حتی بسیاری از افراد ارزش آن را با طلا مقایسه کردند و این گمان را به وجود آوردند که پول‌های دیجیتالی می‌توانند جای طلا را نیز بگیرند، شائبه‌ای که بعدها «آلن گرینسپن»، رییس وقت فدرال‌ رزرو (بانک مرکزی امریکا) در مواجهه با آن تنها به پوزخندی اکتفا کرده و وقتی به او یادآوری کردند که قیمت هر واحد پول دیجیتالی در آن زمان از قیمت هر اونس طلا بالاتر بوده، آن را حباب نامید.

گرچه در حباب‌ شناسی آقای رییس سابق شکی نیست اما با این وجود، موافقان مقایسه پول دیجیتالی و طلا نیز برای خود استدلال‌هایی دارند. اما به واقع پول دیجیتالی و دلیل ظهور آن چیست و چه خصوصیاتی دارد که موجب شده آن را با طلا مقایسه کنند؟

جایگزین مناسب برای طلا

"میثم رادپور"، کارشناس ارز در گفت‌وگو با فانوسدر تعریف پول دیجیتال می‌گوید: این واحد پولی جدید به طور ساده یک کد رمزنگاری شده، است که در شبکه‌ای از کاربران می‌توان از آن برای پرداخت به عنوان پول استفاده کرد.

وی در پاسخ به این که چرا با وجود پول‌های مختلف، واحد پولی جدیدی به عنوان پول دیجیتال در جهان باب شده، اظهار می‌کند: برای پاسخ به این سوال باید کمی به عقب یعنی زمان بحران مالی امریکا در سال ۲۰۰۸ م بازگشت، این شیوه در حقیقت با شروع بحران مالی در امریکا و به دنبال آن، سرایت این بحران به کشورهای توسعه‌یافته دیگر، به‌ عنوان نخستین و مهم‌ترین ابزار برای خروج از این بحران به‌ کار گرفته شد.

این کارشناس ارز همچنین در پاسخ به این سوال که آیا پول‌های دیجیتالی می‌توانند جایگزین مناسبی برای طلا باشند، عنوان می‌کند: البته این که پول‌های دیجیتالی بتوانند به طور کامل جایگزین طلا یا پول‌های رایج مثل دلار آمریکا شوند، به‌ طور تقریبی نشدنی است و تبعات جدی برای اقتصاد دارد چرا که بانک معتبری از آن ها پشتیبانی نمی‌کند.

شباهت پول دیجیتالی با طلا

در این رابطه "مهدی رفیعی" یکی دیگر از کارشناسان حوزه ارز در گفت‌وگو بافانوسدرباره شباهت پول دیجیتالی با طلا توضیح می‌دهد: این شباهت به هیچ وجه فیزیکی نیست از آن جهت که پول دیجیتالی تعدادی رمزهای الکترونیکی است که دیده نمی‌شوند. سکه‌هایی که به عنوان پول دیجیتالی نشان داده می‌شوند هم در حقیقت حامل همان رمز هستند نه اینکه مثل سکه‌های رایج قابل استفاده باشند. پس برعکس طلا که به شکل فیزیکی قابل دسترسی و دیدن و حتی استفاده به عنوان جواهرات است، پول دیجیتالی یک‌سری کدهای رمزشده هستند و هیچ‌گاه به‌طور فیزیکی قابل دسترسی و استفاده دیگری نیستند.

اما آنچه پول دیجیتالی را شبیه طلا می‌کند، عرضه محدود و حساب شده این واحد پولی است که سبب می‌شود ارزش آن در برابر عرضه‌های نامحدود و چاپ پول افت نکند. در حقیقت عرضه پول دیجیتالی طی یک فرآیند پیچیده الکترونیکی و از طریق فرمول‌های ریاضی رخ می‌دهد که احتمالات نیز در آن نقش اساسی دارد.

مزیت‌های پول دیجیتال

مزیت‌های پول دیجیتالی فقط محدود به این موارد نمی‌شود و مشخصات دیگر آن نیز بسیار مهم هستند. به عنوان نمونه یکی از مزیت‌های پول دیجیتالی آن است که برای پرداخت‌ها می‌توان به شکل مستقیم عمل کرد و نیاز به واسطه‌ای مثل بانک برای انجام این انتقال نیست. در ضمن به دلیل این که ماهیت آن به ارز کشور خاصی بستگی ندارد، تا مادامی که ۲طرف با پول دیجیتالی مبادله می‌کنند، نیاز به تبدیل آن به ارزهای دیگر برای پرداخت و انتقال نیست. این ایده در خود نوعی ابداع یک پول جهانی را دارد که به مرز خاصی بستگی نداشته باشد. از این نظر می‌توان پول دیجیتالی را شبیه زبان انگلیسی دانست که افراد تمام کشورها آن را می‌دانند و آن را برای ارتباط با دیگران به کار می‌برند و با آن تحصیل و تجارت می‌کنند اما در کشورهای خود نیز زبان‌های محلی دارند.

همین خصوصیت مهم پول دیجیتالی در پرداخت‌های مستقیم و نیاز نداشتن به تبدیل ارز، موجب شده که پرداخت با آن بسیار کم‌ هزینه باشد. به عنوان نمونه انتقال ۱۰ هزار دلار امریکا به استرالیا چیزی حدود ۲۰۰ دلار با احتساب هزینه تبدیل دلار امریکا به دلار استرالیا، هزینه دارد که این هزینه از سوی بانک‌ها و موسسات مالی میانی دریافت می‌شود. یا خرید با کارت‌های اعتباری در کشورهای دیگر نیز هزینه‌های زیادی بابت بررسی تراکنش علاوه بر هزینه نرخ تبدیل ارز دارد.

در دنیای پول دیجیتالی اما همه این هزینه‌ها به‌ طور تقریبی صفر است چون شما اگر در دنیای پول دیجیتالی تجارت کنید نیازی به تبدیل آن به ارز دیگری ندارید تا بتوانید کالایی خریداری کنید مگر این که بخواهید از این مجموعه خارج شوید. شما می‌توانید با پول دیجیتالی از چین کالایی خرید کنید که پول دیجیتالی آن را از طریق فروش کالایی به فردی در افریقای جنوبی تامین کرده‌اید.

ممکن است شما در قیمت‌گذاری به واحد پول خود نگاه کنید، اما برای پرداخت و دریافت دیگر به زبان پول دیجیتالی صحبت می‌کنید و تا مادامی که به این زبان صحبت می‌کنید پولی بابت انتقال و پرداخت‌هایتان به واسطه‌ها و بانک‌ها نمی‌پردازید. مشخصه پول دیجیتالی نیز ناشناسی فرآیند نقل‌وانتقالات است.

او اعلام کرد: در ازای بخشی از خدمات شرکت ویرجین از جمله مسافرت‌های فضایی این شرکت پول دیجیتالی را قبول می‌کند. با این فشار ناگهانی به پذیرش پول دیجیتالی و تقاضا برای آن، بازار این انتظار را داشت که دولت‌ها به‌ ویژه دولت چین وارد موضوع شده و با حمایت از پول دیجیتالی مدیریت آن را در دست بگیرند. در مقابل اما دولت چین به سرمایه‌گذاران هشدار داد که رشد ارزش پول دیجیتالی ممکن است حباب باشد و بهتر است از آن دوری کنند، اما آن را غیرقانونی هم اعلام نکرد.

همین اتفاقات سبب شد که پول دیجیتالی از آن قیمت‌های تاریخی پایین بیاید و حتی در کمتر از یک هفته نصف شده و به مرز ۶۰۰ دلار برسد، اگرچه هنوز به نسبت چند سنت در سال ۲۰۰۹م در قیمت بالایی قرار دارد. اما با خبرهایی که از امریکا، چین و دیگر کشورهای دنیا به گوش می‌رسد مبنی‌ بر این که قانونگذاران این کشورها در پی قانونمند کردن این پول هستند، امیدهای زیادی به وجود آمده که در نهایت این واحد پولی جای خود را باز خواهد کرد و با حمایت دولت‌ها نیز رشد آن بیشتر از قبل خواهد شد.

2مانع برای تثبیت موقعیت

حال سوال اساسی آن است که آینده پول دیجیتالی چه خواهد شد؟ پرسشی که مهدی رفیعی، کارشناس ارز در پاسخ آن می‌گوید: پول دیجیتالی ۲ مانع اساسی دارد تا بتواند موقعیت خود را تثبیت کند. یک مانع دولت و ذی‌نفعان سیستم پرداخت فعلی هستند و مانع دیگر مربوط است به حوزه فناوری پول دیجیتالی و امنیت آن. درباره مانع نخست، دولت‌ها ۲ مشکل با پول دیجیتالی دارند، یک این که حوزه پولی، حوزه قدرت‌نمایی هر دولت و حکومت در کشور خود است و اگر قرار باشد پولی به طور موازی در کشور آن ها رشد کرده و از حوزه قدرت آن ها خارج باشد، ناخودآگاه نسبت به آن موضع منفی خواهند گرفت. مشکل دوم دولت‌ها با پول مجازی، مشکل ناتوانی در نظارت بر تراکنش‌ها و امکان سوءاستفاده از آن برای اقدامات مجرمانه و پولشویی است.

او می‌گوید: به همین دلیل برای رفع این مشکل، اکنون در تراکنش‌های پول دیجیتالی به‌ تدریج هویت افراد نیز لحاظ می‌شود. البته رفع این مشکلات با دولت تناقضاتی هم با فلسفه وجودی پول دیجیتالی دارد زیرا به عنوان نمونه یکی از فلسفه‌های اولیه به وجود آمدن پول دیجیتالی فرار از این‌گونه ردیابی‌ها بوده است. یک تناقض دیگر در نقش دولت در پول دیجیتالی این است که پول دیجیتالی معرفی شده تا دست دولت‌ها از مدیریت و دستکاری آن کوتاه شود، اما بدون حمایت حقوقی و قانونی دولت‌ها، پول دیجیتالی راهی برای رشد ندارد.

رفیعی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر، دولت‌ها هم تا مادامی که کل مجموعه پول دیجیتالی زیرکنترل آن ها نباشد، حاضر نخواهند بود که آن را بپذیرند. حل این معما در نهایت به نوع نگرش سیاستمداران بستگی دارد اما تا این تناقضات درباره پول دیجیتالی حل نشود، آینده پول دیجیتالی مبهم باقی خواهد ماند.

سیاست کشورها در زمینه پول مجازی

گرچه ارزهای دیجیتالی نیازمند توجه مراکز عالی سیاست‌گذاری هستند، اما سیاست‌گذاری ارزهای دیجیتالی در همه کشورها به نهادهای ذی‌صلاح در قوه مجریه تکلیف شده است. در ایران قانون، پرداختن به ارزهای دیجیتالی را در حیطه صلاحیت بانک مرکزی، شورای پول و اعتبار، شورای‌عالی مبارزه با پولشویی، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و پلیس فتا قرار داده اما این واحد پولی تا این لحظه به دلیل جاذبه‌های سوداگرانه و نبود پشتیبان قانونی در زمینه پول بودن ارزهای دیجیتالی هنوز در کشور ما توسعه نیافته است.

"بیت کوین" در آمریکا

به دلیل اهمیت ابزارهای مالی جدید مانند «بیت‌کوین»، کنگره و سنای امریکا در جلسات استماع در جریان چیستی بیت‌کوین قرار گرفتند. در این جلسات، بیت‌کوین به‌ مثابه اینترنت مورد توجه قرار گرفت، همان‌ طور که اینترنت فرصت‌ها و تهدیداتی داشت که بعدها مشخص شد فرصت‌های آن بر تهدیداتش می‌چربد، برآورده شده که فرصت‌های بیت‌کوین نیز برای ایالات متحده امریکا از تهدیداتش بیشتر است.

در مجموع همه مراجع دولتی امریکا در این جلسات نگرانی خود را از استفاده‌های غیرقانونی از ارزهای دیجیتالی اعلام کردند، اما در عین حال بر این نکته نیز تاکید کردند که ارزهای دیجیتالی استفاده‌های مشروعی دارد که باید با مقررات‌گذاری مناسب آن ها را تقویت کرد؛ در این زمینه شبکه جرایم مالی وزارت خزانه‌داری ایالات‌ متحده امریکا و وزارت دادگستری این کشور در سال ۲۰۱۱م بیانیه‌هایی رسمی در زمینه مقررات‌گذاری ارزهای مجازی همچون بیت‌کوین منتشر کردند.

سیاست‌های چین در قبال بیت کوین

بررسی سیاست‌گذاری چین درباره پدیده بیت‌کوین نیز نشان می‌دهد این کشور از سال ۲۰۰۷م با انتشار هشدار در زمینه استفاده غیرقانونی از ارزهای مجازی و از سال ۲۰۰۹ م با مقررات‌گذاری و محدودسازی استفاده از این نوع ارز در فضاهای مجازی پیش از دیگر کشورهای جهان به مقررات‌گذاری در این زمینه اقدام کرده بود. البته این پیشتازی چینی‌ها به قیمت ناپختگی مقررات این کشور در مواجهه با ظهور ابزارهای مالی جدید که بیت‌کوین هم یکی از آن هاست،